Τακτική και στρατηγική στην Αριστερά σήμερα.

ΑΝΕΣΤΗΣ ΤΑΡΠΑΓΚΟΣ Θεσσαλονίκη – Νοέμβριος 2011
Αριστερή πολιτική πέραν της «ενσωμάτωσης» και της «απογείωσης»

Σ’ ολόκληρη την ιστορική πορεία του αριστερού κινήματος, και κατά τρόπο επείγοντα στην σημερινή συγκυρία, τίθεται το μείζον πολιτικό ζήτημα της οργανικής σύνδεσης της τακτικής παρέμβασης με την στρατηγική προοπτική, από την απάντηση στο οποίο εξαρτάται κυρίαρχα η αποτελεσματικότητα της ελληνικής Αριστεράς. Είναι γνωστό και χρειάζεται να επισημανθεί ότι όταν επικρατεί η κυριαρχία της τακτικής έναντι της στρατηγικής, αναπτύσσονται τάσεις «ενσωμάτωσης» των μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων στο σύστημα της αστικής ταξικής κυριαρχίας, πράγμα που αποτέλεσε δομικό χαρακτηριστικό της πάλαι ποτέ σοσιαλδημοκρατίας. Και από την άλλη πλευρά, όταν παρακάμπτεται η μεσοπρόθεσμη τακτική παρέμβαση και τη θέση της παίρνει αποκλειστικά η στρατηγική αναφορά, η αριστερή πολιτική «απογειώνεται», μένει χωρίς τακτικές συμμαχίες, αδυνατεί να προκαλέσει ευρύτερες λαϊκές συσπειρώσεις και παραμένει μετέωρη στον αέρα. Έτσι, μόνον μια κατάλληλη και γόνιμη συνάρθρωση της τακτικής με την στρατηγική είναι σε θέση να εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα του αριστερού κινήματος στην κάθε φορά συγκυρία του ιστορικού παρόντος, χωρίς να ξεθωριάζουν οι στρατηγικοί στόχοι, αλλά απεναντίας να γίνονται πιο εφικτοί.

Τακτική και στρατηγική στην Αριστερά σήμερα

ΑΝΕΣΤΗΣ ΤΑΡΠΑΓΚΟΣ
Θεσσαλονίκη – Νοέμβριος 2011

Αριστερή πολιτική πέραν της «ενσωμάτωσης» και της «απογείωσης»

Σ’ ολόκληρη την ιστορική πορεία του αριστερού κινήματος, και κατά τρόπο επείγοντα στην σημερινή συγκυρία, τίθεται το μείζον πολιτικό ζήτημα της οργανικής σύνδεσης της τακτικής παρέμβασης με την στρατηγική προοπτική, από την απάντηση στο οποίο εξαρτάται κυρίαρχα η αποτελεσματικότητα της ελληνικής Αριστεράς. Είναι γνωστό και χρειάζεται να επισημανθεί ότι όταν επικρατεί η κυριαρχία της τακτικής έναντι της στρατηγικής, αναπτύσσονται τάσεις «ενσωμάτωσης» των μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων στο σύστημα της αστικής ταξικής κυριαρχίας, πράγμα που αποτέλεσε δομικό χαρακτηριστικό της πάλαι ποτέ σοσιαλδημοκρατίας. Και από την άλλη πλευρά, όταν παρακάμπτεται η μεσοπρόθεσμη τακτική παρέμβαση και τη θέση της παίρνει αποκλειστικά η στρατηγική αναφορά, η αριστερή πολιτική «απογειώνεται», μένει χωρίς τακτικές συμμαχίες, αδυνατεί να προκαλέσει ευρύτερες λαϊκές συσπειρώσεις και παραμένει μετέωρη στον αέρα. Έτσι, μόνον μια κατάλληλη και γόνιμη συνάρθρωση της τακτικής με την στρατηγική είναι σε θέση να εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα του αριστερού κινήματος στην κάθε φορά συγκυρία του ιστορικού παρόντος, χωρίς να ξεθωριάζουν οι στρατηγικοί στόχοι, αλλά απεναντίας να γίνονται πιο εφικτοί.
Η τακτική παρέμβαση της Αριστεράς δεν μπορεί παρά να συγκροτείται στη βάση του κάθε φορά μείζονος ζητήματος της συγκυρίας, γιατί ακριβώς αυτή είναι που μπορεί να διασφαλίζει τις ευρύτερες δυνατές συμμαχίες και έτσι να καθιστά την αριστερή πολιτική παρέμβαση αποτελεσματική, εφόσον μ’ αυτό τον τρόπο επιτυγχάνει την τροποποίηση του ταξικού συσχετισμού των δυνάμεων. Στην προκειμένη περίπτωση της τρέχουσας περιόδου της πολλαπλής κρίσης (χρέους, νομιμοποίησης, παραγωγής, αντιπροσώπευσης), το κύριο ζήτημα που στοιχειοθετεί την τακτική παρέμβαση της Αριστεράς στο μεσοπρόθεσμο επίπεδο είναι η αναγκαιότητα απαλλαγής από την μνημονιακή πολιτική της καθολικής κοινωνικής καταστροφής, από τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό, και από την συνακόλουθη «εποπτεία» και «οικονομική κηδεμονία» που έχει επιβληθεί από το τραπεζικό κεφάλαιο και τις διευθυντικές υπερεθνικές ελίτ. Αυτή είναι που προκαλεί τη ραγδαία επιδείνωση των όρων διαβίωσης των λαϊκών τάξεων (της εργατικής αλλά και των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων), κι’ αυτό είναι το έδαφος της παλλαϊκής αντιμνημονιακής συμπαράταξης. Πρόκειται για μια στάση που σε γενικές γραμμές αναδεικνύει η Ριζοσπαστική Αριστερά και που μπορεί να προσλαμβάνει ευρύτερη λαϊκή αποδοχή και υποστήριξη.

Γόνιμη σύζευξη ριζοσπαστικών τομών και σοσιαλιστικής προοπτικής

Τέτοιου είδους συσπείρωση αναδείχθηκε με το εαμικό κίνημα απέναντι στην εξαθλίωση του εργαζόμενου λαού και στην φασιστική γερμανική κατοχή, αντίστοιχη στάθηκε η κινηματική δράση των αριστερών δημοκρατικών δυνάμεων στο κίνημα των Ιουλιανών για την αντιμετώπιση των αλλεπάλληλων βασιλικών πραξικοπημάτων. Αυτού του είδους η αριστερή παρέμβαση στη συγκυρία προσδίδει κοινωνική υλικότητα, άμεσα χειροπιαστή και νοητή, στο βαθμό που ανταποκρίνεται στους υλικούς όρους αναπαραγωγής των λαϊκών τάξεων. Το ζήτημα είναι ότι μια τέτοια τακτική δράση δεν μπορεί να εξαντλείται αποκλειστικά στην αντιπαλότητα προς την μνημονιακή πολιτική , την εθελοδουλία του αστικού πολιτικού προσωπικού και την νεοφιλελεύθερη διαχείριση, αλλά χρειάζεται να κομίζει ταυτόχρονα την διατύπωση εναλλακτικών πολιτικών που θα μπορούν να πάρουν τη θέση των μνημονιακών πολιτικών στο επίπεδο της κυβερνητικής εξουσίας. Μιας διαχείρισης που θα ασκείται με όρους ριζοσπαστικούς (λ.χ. ανακατανομή του πλούτου, εθνικοποίηση τραπεζών, επανάκτηση κοινωφελών επιχειρήσεων, ριζική φορολόγηση του κεφαλαίου κλπ.), ωστόσο θα συνεχίζει προφανώς να εκτυλίσσεται μέσα σ’ ένα ευρύτερο καπιταλιστικό περιβάλλον, με λυσσώδη αντίδραση της ελληνικής και των ευρωπαϊκών αστικών τάξεων της «ιερής τροϊκανής συμμαχίας».
Αυτή η πρακτική επιφέρει την αλλαγή του κοινωνικού συσχετισμού των δυνάμεων, αναβαθμίζει την αποτελεσματική παρέμβαση του συνασπισμού των «από κάτω» στο πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, ενώ ωστόσο παραμένει ενταγμένη μεσοπρόθεσμα και πλήρως εκτεθειμένη σε μια ανελέητη ταξική πάλη (φυγή κεφαλαίων, κυρώσεις των ευρωπαϊκών ηγετικών οργάνων κλπ.). Η οργανική διασύνδεση αυτών των τακτικών ριζοσπαστικών τομών στο μεσοπρόθεσμο επίπεδο, και μάλιστα στη σημερινή συγκυρία της γενικευμένης καπιταλιστικής κρίσης, με τους στρατηγικούς σοσιαλιστικούς στόχους (κοινωνικοποίηση των παραγωγικών μέσων, εργατική δημοκρατία στην οικονομική δραστηριότητα, γενικευμένη μορφωτική χειραφέτηση των εργαζομένων, εθνικός δημοκρατικός σχεδιασμός κλπ.), είναι που θα κρίνει το αν οι ενδιάμεσες ρήξεις θα εκφυλιστούν και θα ενσωματωθούν, ή αν θα ανοίγουν δρόμους (δηλαδή νέα πεδία ταξικής διαπάλης) επίτευξης του στρατηγικού σοσιαλιστικού μετασχηματισμού.
Τοποθέτηση της στρατηγικής στο πεδίο της τακτικής ;

Απεναντίας οι δύο άλλοι πόλοι του αριστερού κινήματος, πέραν της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ), δηλαδή ο παραδοσιακός κομμουνιστικός πόλος (ΚΚΕ) και ο αντικαπιταλιστικός (ΑΝΤΑΡΣΥΑ), παρόλο βέβαια που δεν υποτιμούν καθόλου τον δραματικό χαρακτήρα της σημερινής βαθιάς κρίσης αναπαραγωγής του κεφαλαίου, και παρόλο που θέτουν σε πρώτη γραμμή την αντιμετώπιση των οξυμένων λαϊκών προβλημάτων που προκαλεί ο οικονομικός όλεθρος της μνημονιακής πολιτικής και της διεθνικής αστικής «κηδεμονίας – εποπτείας», εντούτοις επικεντρώνονται κυρίαρχα στην υποκατάσταση της τακτικής με την στρατηγική. Μ’ άλλες λέξεις ουσιαστικά καταργούν τους όρους της τακτικής παρέμβασης του αριστερού λαϊκού κινήματος, και στην θέση τους θέτουν άμεσα και ευθέως την «Λαϊκή Εξουσία και Οικονομία» από την μια πλευρά, ή την «αντικαπιταλιστική επανάσταση» από την άλλη πλευρά.
Μ’ αυτή την έννοια αδυνατούν να διαμορφώσουν κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες στη συγκυρία, εφόσον τις τοποθετούν στο επίπεδο διασφάλισης της «επαναστατικής καθαρότητας», και θεωρούν ότι η επίλυση των κρίσιμων και καίριων ζητημάτων του κόσμου της εργασίας θα επιτευχθεί στην απροσδιόριστη «μελλοντική στιγμή Χ» της έκρηξης της κομμουνιστικής επανάστασης. Έτσι, αντί να ασκούν ριζοσπαστική πολιτική στο συγκεκριμένο πεδίο της ταξικής διαπάλης και με τους συγκεκριμένους όρους που εκτυλίσσουν την ολομέτωπη επίθεσή τους οι αστικές δυνάμεις της χώρας και της ευρωπαϊκής ηπείρου, μετατοπίζονται από αυτό το τακτικό επίπεδο απ’ ευθείας στο στρατηγικό πλαίσιο αναφοράς, μετατρέποντας την πολιτική και κοινωνική διαπάλη σε «ιδεολογική αναφορά» υπερβατικού ιστορικού χαρακτήρα.
Η ίδια η ιστορική εμπειρία έχει αποδείξει ότι ο επαναστατικός σοσιαλιστικός μετασχηματισμός δεν είναι παρά μια ατελεύτητη διαδικασία ταξικής διαπάλης, με ανατροπές, άλματα, πισωγυρίσματα : Ακόμη και σε μια κοινωνικοποιημένη παραγωγή η ταξική πάλη δεν παίρνει τέλος, γιατί στα πλαίσιά της θα αναδεικνύεται ο αγώνας για την κατάργηση της διάκρισης διανοητικής / χειρωνακτικής εργασίας, ή η διαμάχη για το αν τα κοινωνικοποιημένα μέσα παραγωγής διαχειρίζονται οι αυτοδιαχειριστικές εργατικές συλλογικότητες ή το κράτος κατά τρόπο συγκεντρωτικό. Κρίσιμο άρα ζήτημα είναι σήμερα η παλλαϊκή αριστερή μετωπική ενότητα απέναντι στη μνημονιακή πολιτική και την «εποπτεία – κηδεμονία», κι’ ακόμη πιο νευραλγικό θέμα είναι η κίνησή της στο έδαφος ενός ριζοσπαστικού μεταβατικού προγράμματος πάλης , χωρίς δισταγμό στην επιδίωξη της κατάκτηση της πολιτικής διακυβέρνησης.