Κρητικό Λεξικό.

Θα ήθελα όσοι από σας γνωρίζετε λέξεις που σιγά σιγά χάνονται να μας τις αναφέρετε,βοηθώντας με αυτό τον τρόπο να συνεχιστεί η κρητική διάλεκτος
και επίσης ένας άλλος τρόπος για να βοηθήσουμε είναι να μιλάμε την γλώσσα μας και να μην έχουνε ενδιασμούς!


Α
Αμπλά= αδελφή
αμπώθω=σπρώχνω
αναβολέματα=ανηφοριές-κακοτοπιές
ανάλεμα=ανάθεμα
αναντρανίζω=σηκώνω τα μάτια μου ψηλά η παίρνω κουράγιο και δύναμη από κάτι
ανάμοιρα =άτυχα
αναστορούμαι=θυμάμαι
ανεμίζω=διαισθάνομαι
ανημένω=περιμένω
αντάμα=διπλα,μαζί
ανημένω=περιμένω
ανέ=αν
ανελωμή=αναστάτωση
αντέτι=συνήθεια
αξανάκολα=ανάποδα
αόρι=βουνό
απαντίχνω=συναντώ
απαντόχη=στήριγμα
απατός=εαυτός
απανωπρούκια=επί πλέον προίκα
απηλογιά=απολογία-απάντηση
απόγειρα=απομακρύνθηκα
απού χει=όποιος έχει
αργαστήρι=αργαλειός
άρκαλος=ασβός
αρμήνεια=συμβουλή
αρνέυγω=ηρεμώ
αροδαμός=βλαστός κάποιου λουλουδιού η δέντρου
ασκιανός=ίσκιος
αθός=ανθός
άθος=στάχτη
ατζί=γάμπα
ατζιμπραγά=δίδυμα
ατζούμπαλος=απρόσεχτος,γρουσούζης
αφτούμενος=αναμένος
άφτω=ανάβω
αχινοπόδι και αστιδίδα=αγκάθινοι θάμνοι
αχνιά=σιωπή,μη μιλάς
άψε=άναψε
απής=μετά-ύστερα
άστρι=άστρο
απίδι=αχλάδι
αλίμπερτη=ελέυθερη
αμολώ=αφήνω
απόκιας=από κει και μετά
ατζοπατώ=παραπατώ
αποδέλιπο=υπόλοιπο
αμέτε=πηγαίνετε
αθιβολή=θύμηση
αρόλιθος=σχισμή σε βράχο που σταματάει το νερό της βροχής
αναχουρχουδεύω=ανακατώνω
άχτι=μίσος
αμανάτι=κρατώ κακία
αμανέτι=δαχτυλίδι αρραβώνων......

Β)
Βαγιοκλαδίζω=περιποιούμαι
βαρεμένη=έγκυος
βαρεσάρης=τεμπέλης
βαρισματέ=χτύπημα-πληγή
βαρίχνω=χτυπάω σε κάποιο σημείο του σώματος μου
βάρσαμος=δυόσμος
βάστα=κράτα
βεντέμα=μεγάλη σοδειά επί το πλείστον ελιών
βεγγέρα=βραδινή παρέα σε σπίτια, συνήθως που κρατάει πολλές ώρες
βερέμι=αρρώστεια
βιός=περιουσία
βίτσα=ευλύγιστο κλωνάρι
βιτσάτος=ψιλόλιγνος
βολά=φορά
βολή=άνεση
βούγια=βόδια
βουλή=απόφαση
βούργια-σακούλι=υφαντό σακίδιο
βολιδοσκοπώ=παρακολουθώ
βουτσέ=κοπριά ζώου
βγορίζω=βλέπω μακριά αλλά φαίνομαι και από μακριά......

Γ)
Γιαίνω=θεραπεύω
γερά γερά=γρήγορα
γητεύω=ξορκίζω
γιάντα=γιατί
γιαγέρνω=γυρίζω-επιστρέφω
γιαμιάς=αμέσως
γιδάρης=βοσκός κατσικών
γίνου=γίνε
γκαρδιακός=εγκάρδιος
γλάκιο=τρέξιμο
γλακώ=τρέχω
γομάρι=φορτίο
γούζομαι=διαμαρτύρομαι
γνώρα=γνωριμία
γρα-γρε=γριά
γραίνω=υγραίνω
γέρατα=γεράματα
γροικώ=ακούω
γαμπάς=βαριά κάπα μέχρι κάτω που φορούσαν οι βοσκοί
γνοιάζομαι=ενδιαφέρομαι.......

Δ)
Δισταύρι=σταυροδρόμι
διαρμίζομαι=ταχτοποιώ
δώμα=στέγη
δρόμάλι=δρομάκι
διακονιάρης=ζητιάνος η και τσιγκούνης
δέτης= κάθετο κόψιμο ενός χωραφιόυ η γκρεμός
διαγουμίζω=λεηλατώ
διγαβρές=έντονη αναφόρα σε κάτι
διαφεντεύω=εξουσιαζω
δροσά=τίποτα
δίδω των αμαθιώ μου=φεύγω μακριά.......

Ε)
Εδά=τώρα
εκειά=εκεί
εμιλιά=μιλιά
εμπαλώταρα=πυροβόλησα
επόκαμε=εξαντλήθηκε
εμπόρου=μπορούσε
εξώμεινε=έμεινε κάπου την νύχτα
επά=εδώ
επαντήξανε=συνσντήθηκαν
εργώ=κρυώνω
ερέχτηκα=λιγουρεύτηκα -πεθύμισα κάτι η είδα κάτι ωραίο
εψύγης=επάγωσες
ενταγή=φροντίδα
έχνος=ζώον
τσά=έτσι
εσμιγιά=σμήξιμο....