Ψήφισμα της Παγκόσμιας Οργάνωσης για την Προσχολική Εκπαίδευση (Ελληνικό τμήμα, πρόκειται για επιστημονικό φορέα)

Αθήνα/Πάτρα 21/9/2008

Προς
- ΥΠΕΠΘ
(ΤΜΗΜΑ Α’, Γ’, Δ΄)
- Μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου
- Περιφερειακούς Διευθυντές Π.Ε. & Δ.Ε. Εκπαίδευσης όλης της χώρας
- Σχολικούς Συμβούλους Προσχολικής Αγωγής
- Παιδαγωγικά Τμήματα Προσχολικής Αγωγής
- Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος και τους κατά τόπους Συλλόγους
- ΜΜΕ εθνικά και τοπικά, έντυπα και ηλεκτρονικά
- Κάθε ενδιαφερόμενο

Θέμα: «Ψήφισμα»

Η Ελληνική Επιτροπή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Προσχολικής Αγωγής (Ο.Μ.Ε.Ρ.) με τη σύμφωνη γνώμη των Δ.Σ. των κατά τόπους Παραρτημάτων της, Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Ιωαννίνων, Αλεξανδρούπολης, Φλώρινας, Βόλου, Κρήτης, Ρόδου, επιδιώκει με τη δημόσια αυτή παρέμβαση να αναδείξει μια σειρά ζητημάτων που επηρεάζουν με τρόπο καθοριστικό τη λειτουργία και το έργο της προσχολικής αγωγής στη χώρα μας. Κάποια μάλιστα από αυτά προκάλεσαν για πρώτη φορά, μεγάλης έκτασης δημόσια συζήτηση γύρω από την προσχολική αγωγή. Ελπίζουμε ο δημόσιος αυτός διάλογος, στον οποίο θέλουμε να προσθέσουμε και τη δική μας άποψη, να μη σβήσει, αλλά να οδηγήσει σε λύσεις ουσιαστικής ποιοτικής αναβάθμισης της πρώτης σχολικής βαθμίδας.

Πέρα από κάθε πολιτική ή άλλη σκοπιμότητα θέλουμε να επισημάνουμε τα παρακάτω εξαιρετικά, κατά τη γνώμη μας, φλέγοντα ζητήματα. Ζητήματα που εν πολλοίς δυσχεραίνουν το έργο και την αποστολή της προσχολικής εκπαίδευσης, όταν μάλιστα η σύγχρονη έρευνα την έχει αναδείξει παγκοσμίως ως τον πλέον βασικό πυλώνα της εκπαίδευσης.

Τα θέματα αυτά είναι:

1. Υποβάθμιση της ποιότητας του Ολοήμερου Νηπιαγωγείου.
Ο θεσμός του ολοήμερου νηπιαγωγείου χαιρετίστηκε από την ελληνική κοινωνία, παρά τα σοβαρά (..) προβλήματα που το συνοδεύουν από την ίδρυσή του. Ακατάλληλα κτίρια, ανύπαρκτη υποδομή, μεγάλος αριθμός παιδιών ανά τάξη και νηπιαγωγό είναι ορισμένα από τα προβλήματα που συσσωρεύονται χρόνια τώρα. Δυστυχώς, διαπιστώνεται ότι με την πάροδο του χρόνου αντί αυτά να επιλύονται συσσωρεύονται νέα. Με πρόσφατη εγκύκλιό του το ΥΠΕΠΘ (Φ.32/491/108827/Γ1, 22-8-2008) για να αντιμετωπίσει το ζήτημα της αύξησης του αριθμού των νηπίων που φοιτούν στα δημόσια Νηπιαγωγεία, επέτρεψε τη συνύπαρξη παιδιών του Κλασικού Τμήματος με παιδιά του Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, τα οποία όμως αποχωρούν στην ώρα λήξης του Πρωινού Προγράμματος. Η απόφαση αυτή, προκαλώντας σύγχυση στην τήρηση του αναλυτικού προγράμματος, αναιρεί τους λειτουργικούς και εκπαιδευτικούς λόγους που διαφοροποιούν το Κλασικό από το Ολοήμερο Τμήμα και υποβαθμίζει το Ολοήμερο Νηπιαγωγείο σε χώρο φύλαξης.

Η αύξηση του αριθμού των μαθητών στο Ολοήμερο Νηπιαγωγείο από 20 (που είχε οριστεί από την ίδρυσή τους) σε 25 (ΦΕΚ 1507/13-11-2006), επιτείνει την υποβάθμιση του παιδαγωγικού και εκπαιδευτικού ρόλου του Νηπιαγωγείου μετατρέποντας το ρόλο του/της Νηπιαγωγού σε ρόλο «τροφού», η οποία δίνει αναγκαστικά προτεραιότητα στη φροντίδα και φύλαξη των παιδιών.

2. Ο αποκλεισμός των προνηπίων από το Νηπιαγωγείο.
Η υποχρεωτικότητα της προσχολικής εκπαίδευσης (Άρθρο 73 του νόμου 3518/2006), έστω και για έναν μόνο χρόνο χαιρετίστηκε, επίσης, από την κοινωνία. Δυστυχώς, η απόφαση αυτή είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό των προνηπίων. Χρησιμοποιούμε τον όρο «αποκλεισμό» γιατί αφενός η αύξηση του αριθμού των φοιτούντων νηπίων μειώνει τις κενές θέσεις για φοίτηση προνηπίων, τα οποία οδηγεί στην ιδιωτική εκπαίδευση και αφετέρου, από τη φετινή σχολική χρονιά, ακόμα και στις περιπτώσεις που υπάρχουν κενές θέσεις, με προφορική εντολή των αρμόδιων υπηρεσιών δεν καλύπτονται τα έξοδα μεταφοράς τους από δυσπρόσιτες και απομακρυσμένες περιοχές. Το γεγονός αυτό εγείρει ένα τεράστιο ερωτηματικό για τις υποχρεώσεις της πολιτείας απέναντι στις λιγότερο προνομιούχες κοινωνικές ομάδες. Επίσης, η μονοετής υποχρεωτική φοίτηση υποβαθμίζει την ποιότητα των σπουδών στην προσχολική εκπαίδευση, καθώς όλοι γνωρίζουμε πως ένας χρόνος φοίτησης στο Νηπιαγωγείο δεν επαρκεί για την κάλυψη των παιδαγωγικών απαιτήσεων του Αν. πρ..

3. Προβλήματα και ελλείψεις κτιριακών υποδομών των δημόσιων Νηπιαγωγείων.
Άρρηκτα συνδεδεμένο με όλα τα παραπάνω είναι το πρόβλημα των κτιριακών υποδομών των δημοσίων Νηπιαγωγείων. Είναι γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες η πολιτεία, ακολουθώντας τις πιεστικές κοινωνικές ανάγκες, καταβάλλει προσπάθεια ανέγερσης νέων Νηπιαγωγείων ή ανακαίνισης των παλαιών. Εντούτοις η συνολική εικόνα παραμένει τραγικά δυσάρεστη. Ο Υπουργός Παιδείας σε πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή (27/3/08) παραδέχτηκε ότι βρίσκονται «Νηπιαγωγεία σε υπόγεια, σχολεία σε κοντέινερ, νεανικές ψυχές σε ακατάλληλα νοικιασμένα από τις Νομαρχίες κτίρια». Ακόμη, ο Πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος, Δημήτρης Μπράττης ανέφερε στην Γενική Συνέλευση της 23/6/08 ότι «το 70% των δημόσιων Νηπιαγωγείων της χώρας μας στεγάζονται σε ακατάλληλα διδακτήρια». Σε αντίθεση με τη νομοθεσία που αφορά την ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών Νηπιαγωγείων, δεν υπάρχουν σαφώς καθορισμένες προδιαγραφές για τις κτιριακές υποδομές των δημόσιων Νηπιαγωγείων. Στο ενδεικτικό κείμενο «Οδηγός Μελετών για διδακτήρια όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης» της Γενικής Δ/νσης Έργων του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων διατυπώνονται προτάσεις όπως για παράδειγμα σχετικά με το δυναμικό κάθε τάξης το οποίο ορίζεται σε 16-20, προτείνονται 3 τμ ανά νήπιο (βλ. σελ. 29), χωρίς όμως αυτά να εφαρμόζονται στην πράξη καθώς δεν έχουν υποχρεωτικό χαρακτήρα.
Εκτός από τα προβλήματα ασφάλειας και υγείας που δημιουργούνται, το παιδαγωγικό έργο που καλούνται να επιτελέσουν οι Νηπιαγωγοί δυσχεραίνεται, αν δεν αναστέλλεται, και υποβαθμίζεται η συνεισφορά και ο ρόλος της προσχολικής αγωγής. Ελλείψει συγκεκριμένων και σαφών στατιστικών δεδομένων αδυνατούμε να αναφερθούμε σε αριθμητικά στοιχεία. Προς επίρρωση της αδυναμίας μας αυτής επικαλούμαστε τις δεκάδες σχετικές επερωτήσεις στη Βουλή, τα πρακτικά των Νομαρχιακών Συμβουλίων, τα πρακτικά των κατά τόπους Συλλόγων Δασκάλων και Νηπιαγωγών, τα αναρίθμητα δημοσιεύματα στον τοπικό ή αθηναϊκό τύπο και τέλος, τις εμπειρίες των δύο χιλιάδων μελών μας, που στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι Νηπιαγωγοί.

4. Μύθοι και αλήθειες για το ωράριο των Νηπιαγωγών.
Η γενικότερη αντίληψη ότι οι Νηπιαγωγοί εργάζονται λιγότερες ώρες από τους άλλους εκπαιδευτικούς τις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Η εργασία στο Νηπιαγωγείο έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά με ανάλογες συνέπειες:
• Συνεχόμενος διδακτικός χρόνος χωρίς διάλλειμα, διαρκής και καθημερινή εφημερία. Η αναγωγή του διδακτικού χρόνου του/της Νηπιαγωγού σε διδακτικά 45λεπτα δείχνει ότι ο/η Νηπιαγωγός εργάζεται από 25 έως 30 διδακτικές ώρες την εβδομάδα ανάλογα με τον Τύπο Νηπιαγωγείου στο οποίο υπηρετεί (Κλασικό Νηπιαγωγείο, Ολοήμερο Νηπιαγωγείο με/χωρίς πρωινή ζώνη), και πέραν του διδακτικού ωραρίου επιφορτίζεται με το ανάλογο διοικητικό έργο.
• Η οργανικότητα των Νηπιαγωγείων ορίζεται αποκλειστικά σε μονοθέσια ή διθέσια, με αποτέλεσμα να ασκείται ηθική πίεση στις Νηπιαγωγούς να μην κάνουν χρήση των νόμιμων αδειών τους καθώς αυτό σημαίνει ότι θα κλείσει το Νηπιαγωγείο για τις ημέρες απουσίας της, εφόσον οι ιδιαίτερες ανάγκες της νηπιακής ηλικίας δεν επιτρέπουν τη συνδιδασκαλία δύο τμημάτων.
Η δυνατότητα που δίνεται νομοθετικά για ρύθμιση του διδακτικού ωραρίου του Νηπιαγωγείου από Υπουργικές Αποφάσεις έχει οδηγήσει τα τελευταία έτη σε διαρκείς αναπροσαρμογές. Αποτέλεσμα αυτών είναι κατά το παρόν σχολικό έτος να κυμαίνεται το διδακτικό ωράριο των Νηπιαγωγών από 4 έως 4 ώρες και 45 λεπτά, δημιουργώντας σύγχυση, ανασφάλεια και ανισότητα στον κλάδο.
Φαίνεται λοιπόν ότι το ωράριο των Νηπιαγωγών είναι ίσο αν όχι μεγαλύτερο από εκείνο των υπόλοιπων εκπαιδευτικών, και η εργασία με νήπια ιδιαιτέρως απαιτητική.

Αν προστεθούν στα παραπάνω φλέγοντα ζητήματα τα θέματα που αφορούν την επιμόρφωση των νηπιαγωγών, την προγραμματισμένη μείωση του αριθμού των διορισμών, την ελάχιστη στήριξή τους λόγω των μεγάλων περιφερειών των σχολικών συμβούλων και των ελλείψεων διαφόρων υποστηρικτικών μηχανισμών, την κατάσταση στους βρεφονηπιακούς σταθμούς … τότε αναδύεται μια γκρίζα εικόνα για το σύνολο της προσχολικής εκπαίδευσης.

Παρακαλούμε και προσκαλούμε το ΥΠΕΠΘ, την Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος και τους κατά τόπους συλλόγους Δασκάλων και Νηπιαγωγών, τα μέλη της Βουλής των Ελλήνων, τα όργανα διοίκησης της εκπαίδευσης, τα Παιδαγωγικά Τμήματα Προσχολικής Αγωγής, τους Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων, τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, και, τέλος, κάθε ενεργό πολίτη να ενημερωθεί και να βοηθήσει στο μέτρο των δυνατοτήτων και αρμοδιοτήτων του ώστε να αλλάξει η τραγική εικόνα που αδρομερώς επιχειρήσαμε να περιγράψουμε.

Η Ελληνική Επιτροπή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Προσχολικής Αγωγής (Ο.Μ.Ε.Ρ.), πιστεύει ότι τα νηπιαγωγεία καθρεφτίζουν με τη μεγαλύτερη δυνατή ενάργεια τον πολιτισμό, την ποιότητα των κατακτήσεων και το όραμα μιας κοινωνίας για το μέλλον της, που είναι οι μικροί πολίτες της. Αρνούμαστε να δεχτούμε ότι η κατάσταση των νηπιαγωγείων έτσι όπως είναι σήμερα στην Ελλάδα εκφράζει το όραμά μας και θέτουμε ως πρωτεύοντα στόχο μας, με αφορμή μάλιστα τη συμπλήρωση 50 χρόνων λειτουργίας της ΟΜΕΡ στη χώρα μας, να αλλάξει κατάσταση. Ευελπιστούμε ότι στη δική μας φωνή και προσπάθεια θα προστεθούν πολλές άλλες ακόμη, που θα κάνουν το αυτονόητο πραγματικότητα.

Πληροφορίες για την ιστορία και τις δράσεις μας μπορεί κανείς να αντλήσει στην ιστοσελίδα: www.omep.gr, όπου θα αναρτηθεί ειδικός χώρος για το θέμα αυτό. Σχόλια, παρατηρήσεις, ερευνητικά δεδομένα ή οποιοδήποτε άλλο υλικό σχετικό με τα θέματα που αναφέρονται παραπάνω μπορούν να αποστέλλονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: omep@mail.gr

Η Διοικούσα Επιτροπή
Νεκτάριος Στελλάκης, Πρόεδρος της Δ.Ε.